Denetimli Serbestlik Nedir?
Denetimli serbestlik, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesi uyarınca, belirli şartları taşıyan hükümlülerin cezasının kalan kısmını cezaevi dışında, toplum içinde ve denetim altında infaz etmelerine olanak tanıyan bir infaz yöntemidir. Bu uygulama, hükümlünün topluma yeniden kazandırılmasını, aile bağlarının sürdürülmesini ve sosyal hayata uyumunun sağlanmasını amaçlar. Denetimli serbestlik süresince hükümlü, belirlenen yükümlülüklere uymak zorundadır; bu yükümlülükler arasında kamuya yararlı bir işte çalışma, belirli bir konutta ikamet etme, belirli bölgelere gitmeme veya belirli programlara katılma gibi şartlar yer alabilir. Denetimli serbestlik, cezanın infazının toplum içinde gerçekleştirilmesini sağlayarak ceza infaz kurumlarının yükünü hafifletmeyi ve hükümlülerin sosyal rehabilitasyonunu hedefler.
Kimler Denetimli Serbestlikten Yararlanabilir?
Denetimli serbestlikten yararlanabilmek için hükümlünün belirli şartları taşıması gerekmektedir. 5275 sayılı Kanun’un 105/A maddesine göre, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitimevinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi hâlli hükümlüler, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezasının kalan kısmını cezaevi dışında infaz edebilirler. Ayrıca, açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartlarını taşımasına rağmen iradesi dışında bu kuruma ayrılamayan veya kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi hâlli hükümlüler de bu uygulamadan yararlanabilir. Denetimli serbestlikten yararlanmak isteyen hükümlünün, ceza infaz kurumuna dilekçe ile başvuruda bulunması ve İdare ve Gözlem Kurulu tarafından iyi hâlli olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu değerlendirme sonucunda, infaz hâkimi tarafından denetimli serbestlik tedbirinin uygulanmasına karar verilir.
Hapse Girmeden Cezamı Denetimli Serbestlikte Çekebilir Miyim?
Hükümlülerin hapis cezasını ceza infaz kurumuna girmeden, doğrudan denetimli serbestlik tedbiri altında infaz etmeleri, belirli koşulların sağlanması halinde mümkündür. Bu durum, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesi kapsamında düzenlenmiştir. Ancak, hükümlünün cezasının infazına başlamadan önce denetimli serbestlikten yararlanabilmesi için mahkeme tarafından doğrudan bu tedbire hükmedilmesi gerekmektedir. Bu karar, genellikle kısa süreli hapis cezaları için ve hükümlünün sosyal durumu, suçun niteliği gibi faktörler göz önünde bulundurularak verilir.
Ayrıca, hükümlünün daha önce benzer bir suçtan mahkûm olmamış olması ve cezanın infazının toplum içinde denetim ve gözetim altında gerçekleştirilmesinin uygun görülmesi de bu kararda etkili olabilir. Bu durumda, hükümlü ceza infaz kurumuna girmeden, denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından belirlenen yükümlülükleri yerine getirerek cezasını infaz edebilir. Ancak, bu uygulama her suç ve her hükümlü için geçerli olmayıp, mahkemenin takdirine bağlıdır.
Denetimli Serbestlik Şartları Nelerdir?
Denetimli serbestlikten yararlanabilmek için belirli şartların sağlanması gerekmektedir. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesine göre, hükümlünün açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitimevinde bulunması veya açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartlarını taşımasına rağmen iradesi dışında bu kuruma ayrılamaması gerekmektedir. Ayrıca, hükümlünün koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalmış olması ve ceza infaz kurumunda iyi hâlli olarak değerlendirilmesi şarttır. İyi hâl değerlendirmesi, ceza infaz kurumunun idare ve gözlem kurulu tarafından yapılır. Bu şartların yanı sıra, hükümlünün denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezasının infazına karar verilmesi için talepte bulunması gerekmektedir. Bu talep, ceza infaz kurumuna dilekçe ile yapılır ve infaz hâkimi tarafından değerlendirilir.
Denetimli Serbestlik Başvurusu Nasıl Yapılır?
Denetimli serbestlik başvurusu, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesi çerçevesinde yürütülmektedir. Bu süreçte, hükümlünün açık ceza infaz kurumunda bulunması veya bu kuruma ayrılma şartlarını taşıması gerekmektedir. Ayrıca, koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan ve ceza infaz kurumunda iyi hâlli olarak değerlendirilen hükümlüler, denetimli serbestlikten yararlanabilirler.
Başvuru süreci, hükümlünün ceza infaz kurumuna dilekçe ile müracaat etmesiyle başlar. Ceza infaz kurumu idaresi, hükümlünün davranışlarını değerlendirerek bir rapor hazırlar. Bu rapor, infaz hâkimi tarafından incelenir ve denetimli serbestlik tedbirinin uygulanıp uygulanmayacağına karar verilir. Karar olumlu ise, hükümlü denetimli serbestlik müdürlüğüne yönlendirilir.
Hükümlü, ceza infaz kurumundan tahliye edildikten sonra, belirlenen süre içinde denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurmalıdır. Bu süre genellikle üç gündür. Süresi içinde başvurmayan hükümlüler hakkında, 5275 sayılı Kanun’un 105/A-8 maddesi gereğince işlem yapılabilir. Bu durumda, hükümlü açık ceza infaz kurumuna geri gönderilebilir.
Denetimli serbestlik başvurusu, hükümlünün cezasının toplum içinde infaz edilmesini sağlayarak, sosyal hayata uyumunu kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Bu süreçte, denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından belirlenen yükümlülüklere uyulması zorunludur. Aksi takdirde, denetimli serbestlik tedbiri kaldırılabilir ve hükümlü cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumunda infaz etmek zorunda kalabilir.
Denetimli Serbestlik Yükümlülükleri Nelerdir?
Denetimli serbestlik sürecinde hükümlüler, belirli yükümlülüklere tabidir. Bu yükümlülükler, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesi ve Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği çerçevesinde belirlenmiştir. Hükümlülerin, denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından hazırlanan denetim ve iyileştirme programına uymaları gerekmektedir.
Yükümlülükler arasında, belirli aralıklarla denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurma, kamuya yararlı bir işte çalışma, belirli bir konutta ikamet etme, belirli bölgelerden uzak durma, belirli programlara katılma gibi şartlar yer alabilir. Ayrıca, hükümlülerin denetim planına uymaları ve denetimli serbestlik görevlilerinin uyarı ve önerilerine riayet etmeleri gerekmektedir.
Hükümlülerin yükümlülüklere uymamaları durumunda, denetimli serbestlik tedbiri kaldırılabilir. Bu durumda, hükümlü cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumunda infaz etmek zorunda kalabilir. Ayrıca, denetimli serbestlik sürecinde yeni bir suç işlenmesi halinde, infaz hâkimi tarafından denetimli serbestlik tedbiri kaldırılabilir ve hükümlü açık ceza infaz kurumuna gönderilebilir.
Denetimli Serbestlik Süresi Ne Kadardır?
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesi uyarınca, denetimli serbestlik süresi kural olarak bir yıldır. Ancak, bazı özel durumlarda bu süre uzatılabilir. Örneğin, sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler için bu süre iki yıla kadar çıkabilir. Ayrıca, 30.03.2020 tarihine kadar işlenen bazı suçlarda denetimli serbestlik süresi üç yıl olarak uygulanmaktadır.
Denetimli serbestlik süresi, hükümlünün koşullu salıverilme tarihine kadar olan süreyi kapsamaktadır. Bu süre zarfında hükümlü, denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından belirlenen yükümlülüklere uymak zorundadır. Yükümlülüklere uyulmaması durumunda, denetimli serbestlik tedbiri kaldırılabilir ve hükümlü cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumunda infaz etmek zorunda kalabilir.
Denetimli Serbestlik İhlali Ne Anlama Gelir ve Ne Sonuçlar Doğurur?
Denetimli serbestlik sürecinde, hükümlünün belirlenen yükümlülüklere uymaması durumunda denetimli serbestlik ihlali meydana gelir. İhlal durumunda, hükümlü yazılı olarak uyarılır. Bir yıl içinde yükümlülüklerini üç kez ihlal eden hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbiri kaldırılır ve cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumunda infaz etmek üzere açık ceza infaz kurumuna gönderilir.
Denetimli serbestlik ihlali, hükümlünün cezasının infaz sürecini olumsuz etkileyebilir ve ceza infaz kurumuna geri gönderilmesine neden olabilir. Bu nedenle, denetimli serbestlik sürecinde belirlenen yükümlülüklere titizlikle uyulması önemlidir. Denetimli serbestlik, koşullu salıverilme, şartlı tahliye ve infaz hesaplama süreçlerinin etkin bir şekilde yürütülmesi için hükümlünün yükümlülüklerine riayet etmesi gerekmektedir.
Denetimli Serbestlik Olunca Ne Olur?
Denetimli serbestlik uygulaması, hükümlünün cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumu dışında, toplum içinde ve denetim altında infaz etmesini sağlar. Bu süreçte hükümlü, denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından belirlenen yükümlülüklere uymak zorundadır. Yükümlülükler arasında belirli aralıklarla denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurma, kamuya yararlı bir işte çalışma, belirli bir konutta ikamet etme, belirli bölgelerden uzak durma ve belirli programlara katılma gibi şartlar yer alabilir.
Denetimli serbestlik sürecinde, hükümlünün yükümlülüklere uymaması durumunda denetimli serbestlik tedbiri kaldırılabilir ve hükümlü cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumunda infaz etmek zorunda kalabilir.
5 Yıl Denetimli Serbestlik Hangi Suçları Kapsıyor?
5 Yıl denetimli serbestlik genellikle Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) ile sağlanmaktadır. Bu müesese 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinde düzenlenmiş olup, sanık hakkında verilen mahkûmiyet hükmünün belirli şartlar altında açıklanmasının ertelenmesini ifade eder. Bu kurum, sanığın belirli bir denetim süresi boyunca yükümlülüklere uyması ve yeni bir suç işlememesi halinde, mahkûmiyet hükmünün hukuki sonuç doğurmamasını sağlar.
HAGB kararı verilebilmesi için mahkemece belirlenen şartların tamamının sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar arasında, sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış olması, yargılama sonucunda verilen cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası ya da adli para cezası olması ve sanığın yeniden suç işlemeyeceği yönünde mahkemede kanaat oluşması yer alır.
HAGB kararının verilmesiyle birlikte, sanık 5 yıl süreyle denetim altına alınır. Bu denetim süresi içerisinde sanığın kasten yeni bir suç işlememesi ve mahkemece belirlenen yükümlülüklere uygun davranması halinde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, dava düşer. Ancak, denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmesi veya yükümlülüklere aykırı davranılması halinde, mahkemece hüküm açıklanır ve ceza infaz edilir.
HAGB, genellikle aşağıdaki suçlar için uygulanabilir:
Kasten yaralama suçu,
Hırsızlık suçu,
Dolandırıcılık suçu,
Mala zarar verme suçu,
Tehdit suçu,
Şantaj suçu,
Ancak, bazı suçlar HAGB kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu suçlar arasında disiplin suçları, karşılıksız çek keşide etme suçu, imar kirliliğine neden olan suçlar, inkılap kanunlarına yönelik suçlar ve disiplin ve tazyik hapsine gerek duyulan fiiller yer almaktadır.
Detaylı bilgi almak için Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) nedir isimli makalemizi okumanızı tavsiye ederiz.
Denetimli Serbestlikte İmza Kaç Günde Bir?
Denetimli serbestlik sürecinde, hükümlü belirli aralıklarla denetimli serbestlik müdürlüğüne başvurarak imza atmak zorundadır. İmza atma sıklığı, denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından belirlenir ve genellikle haftada bir, 15 günde bir veya ayda bir şeklinde uygulanır. Bu süreler, hükümlünün durumuna ve denetimli serbestlik müdürlüğünün takdirine bağlı olarak değişebilir.
İmza atma yükümlülüğüne uyulmaması durumunda, denetimli serbestlik tedbiri kaldırılabilir ve hükümlü cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumunda infaz etmek zorunda kalabilir.
Denetimli Serbestlikteyken Eski Ceza Gelirse Ne Olur?
Denetimli serbestlik sürecinde bulunan bir hükümlü hakkında, daha önce işlediği bir suçtan dolayı yeni bir mahkûmiyet kararı kesinleştiğinde, mevcut denetimli serbestlik tedbiri etkilenebilir. Bu durumda, hükümlünün ceza infaz kurumuna alınması ve yeni mahkûmiyetin infazına başlanması gerekebilir. Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği'nin 87/3. maddesi uyarınca, başka bir mahkûmiyet kararı nedeniyle ceza infaz kurumuna alınan hükümlünün denetimli serbestlik dosyası kapatılır ve infaz işlemleri için Cumhuriyet Başsavcılığına iletilir.
Yeni mahkûmiyetin infazına başlanmadan önce, hükümlünün denetimli serbestlik süreci devam eder. Ancak, yeni mahkûmiyetin infazına başlanmasıyla birlikte, denetimli serbestlik tedbiri sona erer ve hükümlü ceza infaz kurumuna alınır. Bu durumda, hükümlünün daha önce denetimli serbestlik kapsamında geçirdiği süreler, yeni cezanın infazında dikkate alınmaz. Ancak, hükümlünün ceza infaz kurumunda geçirdiği süreler, koşullu salıverilme ve infaz hesaplamalarında göz önünde bulundurulur.
Hükümlünün denetimli serbestlik sürecinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi veya yeni bir suç işlemesi durumunda, denetimli serbestlik tedbiri infaz hâkimi kararıyla kaldırılabilir. Bu durumda, hükümlü cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumunda infaz etmek üzere açık ceza infaz kurumuna gönderilir. Denetimli serbestlik sürecinde, hükümlünün yükümlülüklerini yerine getirmesi ve yeni bir suç işlememesi, tedbirin devamı açısından önemlidir.
Av. Muhammet Ali BEYHAN
