İnfaz hesaplama, cezaların infazıyla ilgili düzenlemeleri içeren çok sayıda kanun maddesini içermesi nedeniyle oldukça karmaşık ve detaylı bir süreçtir. Bu süreçte 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, 5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu ve 7242 sayılı Ceza İnfaz Kanunu Değişikliği gibi kanunlar başta olmak üzere, çok sayıda mevzuat ve Yargıtay içtihatları dikkate alınır. İnfaz hesaplama, hapis cezasına çarptırılan kişinin cezaevinde ne kadar süre kalacağını net olarak ortaya koyan bir araçtır. Bu infaz ve yatar hesaplama programıyla, hükümlülerin açık ve kapalı ceza infaz kurumlarında ne kadar süre geçireceklerini ayrıntılı ve doğru bir biçimde öğrenmeleri amaçlanmıştır. "Yatar hesaplama" olarak da bilinen infaz hesaplama programı, hükümlülerin cezalarını hızlı ve güvenilir şekilde hesaplayabilmesi için özel olarak geliştirilmiştir. İnfaz hesaplama işlemi yapmak için gerekli alanları eksiksiz olarak doldurunuz.
1. İnfaz hukuku nedir, neyi düzenler?
İnfaz hukuku, mahkemelerce verilen ceza ve güvenlik tedbirlerinin nasıl uygulanacağını belirleyen hukuk dalıdır. Bu alan, hapis cezası, adli para cezası, denetimli serbestlik, koşullu salıverme, cezanın ertelenmesi ve cezaevindeki uygulamalar gibi konuları kapsar. Ceza infazı, infaz hukuku hükümlerine göre yürütülür. Hükümlü hakları, yükümlülükler, infaz ertelemesi ve tahliye koşulları bu hukuk alanının kapsamına girer.
2. Ceza ne zaman infaza dönüşür?
Bir mahkeme kararı kesinleştikten sonra ceza infaz aşamasına geçer. Yani temyiz ve istinaf yolları kapandığında ya da bu süreler içinde itiraz edilmediğinde karar kesinleşir. Kesinleşen karar, infaz savcılığı tarafından yerine getirilir. Bu aşamada ceza infazı süreci başlar ve hükümlüye teslim olması için tebligat gönderilir. Ceza bu noktadan itibaren resmi olarak infaza dönüşmüş olur.
3. Kesinleşmiş hapis cezası sonrası hükümlü cezaevine ne zaman alınır?
Mahkeme kararı kesinleştikten sonra Cumhuriyet başsavcılığı, hükümlüye çağrı kâğıdı göndererek belirli bir sürede cezaevine teslim olmasını ister. Genellikle bu süre 10 gündür. Süresinde teslim olmayan kişi hakkında yakalama kararı çıkarılır ve zorla cezaevine götürülür. Bu süreç, infaz hukukunun temel uygulamalarından biridir.
4. Cezaevine teslim süresi içinde gitmeyen kişi hakkında hangi işlemler yapılır?
Hükümlü, infaz savcılığı tarafından gönderilen çağrı kâğıdına rağmen teslim olmazsa, hakkında yakalama emri çıkarılır. Yakalandığında doğrudan cezaevine alınır. Ayrıca bu durum, infaz hukukunda hükümlünün yükümlülüğünü yerine getirmemesi olarak değerlendirilir ve ileride denetimli serbestlik gibi haklardan yararlanmasını olumsuz etkileyebilir.
5. İnfaz ertelemesi nedir ve hangi şartlarda uygulanır?
İnfaz ertelemesi, kesinleşmiş hapis cezasının belirli nedenlerle ileri bir tarihe ertelenmesidir. İnfaz hukuku kapsamında; ağır hastalık, hamilelik, lohusalık, yaşlılık veya hükümlünün bakmakla yükümlü olduğu aile bireylerinin durumu gibi nedenlerle cezanın infazı ertelenebilir. Talep üzerine Cumhuriyet başsavcılığı karar verir ve sağlık raporlarıyla desteklenmesi gerekir.
6. Sağlık gerekçesiyle ceza infazının ertelenmesi mümkün müdür?
Evet, infaz hukuku gereği ciddi ve sürekli sağlık sorunu bulunan hükümlüler hakkında cezanın infazı ertelenebilir. Bunun için tam teşekküllü devlet hastanesinden alınan heyet raporu sunulmalıdır. Raporda, cezaevi koşullarında cezanın çekilmesinin mümkün olmadığı açıkça belirtilmelidir. Savcılık bu raporları değerlendirerek infazın ertelenmesine karar verebilir.
7. Kadın ve çocuk hükümlüler için infaz hukukunda özel düzenlemeler nelerdir?
Kadın ve çocuk hükümlüler, infaz hukuku bakımından özel korunmaya tabidir. Hamile kadınların cezası doğumdan itibaren 1,5 yıl süreyle ertelenebilir. Emziren anneler için de benzer bir düzenleme uygulanır. Çocuk hükümlüler ise çocuk eğitimevlerinde infaz edilir ve cezaevi yerine eğitim ve rehabilitasyon esas alınır. Bu düzenlemeler, hem çocuk koruma ilkeleri hem de cezanın sosyal yönü bakımından önemlidir.
8. Denetimli serbestlik nedir ve kimler bu haktan yararlanabilir?
Denetimli serbestlik, cezanın cezaevi dışında toplum içinde infaz edilmesini sağlayan bir uygulamadır. Belirli bir süreyi cezaevinde geçiren ve iyi hal gösteren hükümlüler, kalan ceza süresini dışarıda, denetim altında geçirebilir. Denetimli serbestlik, infaz hukuku kapsamında ceza infazının sosyal yönünü destekleyen bir kurumdur ve belli suçlar hariç çoğu suç için uygulanabilir.
9. Denetimli serbestlik süresi ve uygulanma esasları nelerdir?
Denetimli serbestlik süresi, cezanın kalan kısmı kadardır ve genellikle 1 yıl ile sınırlıdır. Ancak bazı suç türlerine göre daha uzun süreli denetimli serbestlik de mümkün olabilir. Hükümlü, bu süre boyunca belirli kurallara uymak zorundadır: imza yükümlülüğü, ikamet kısıtlaması, eğitim ve rehabilitasyon programlarına katılım gibi. Yükümlülüklere aykırı davrananların denetimli serbestliği iptal edilir.
10. Cezaevi dışında ceza infazı (elektronik kelepçe, ev hapsi) hangi hallerde mümkündür?
İnfaz hukuku, bazı istisnai durumlarda hapis cezasının konutta infazına veya elektronik kelepçe ile izlenerek infazına izin verir. Bu uygulamalar genellikle:
- Engelli bireyler,
- 65 yaş üzeri hükümlüler,
- Ağır hastalar,
- Hamile ve küçük çocuk sahibi kadınlar için geçerlidir.
Bu tür infaz yöntemleri infaz hâkiminin kararıyla ve denetimli serbestlik müdürlüğünün gözetiminde yürütülür.
11. Ceza infazında koşullu salıverme nedir?
Koşullu salıverme, hükümlünün belirli bir süre cezaevinde kaldıktan sonra iyi hal göstermesi durumunda cezasının kalan kısmını cezaevi dışında tamamlamasına olanak tanıyan bir infaz hukuku uygulamasıdır. Ceza infazı sırasında disiplin cezası almamış, düzenli davranmış ve toplumla uyum içinde yaşayabileceği değerlendirilen kişiler bu haktan yararlanabilir. Koşullu salıverme kararı, ceza infaz kurumu gözlem kurulu raporuna göre verilir.
12. Koşullu salıverme için cezanın ne kadarı çekilmiş olmalıdır?
Genel kural olarak, bir hükümlü cezasının yarısını infaz ettikten sonra koşullu salıvermeden yararlanabilir. Ancak bazı suçlar için bu oran üçte iki veya dörtte üçe çıkabilir. Örneğin, terör, kasten öldürme, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar gibi katalog suçlarda oran daha yüksektir. Koşullu salıverme uygulaması infaz hukukunun temel mekanizmalarından biridir ve her hükümlü için bireysel değerlendirme yapılır.
13. Cezaevi disiplin cezaları infaz sürecini nasıl etkiler?
Cezaevi içinde alınan disiplin cezaları, hükümlünün iyi hal değerlendirmesini olumsuz etkiler. Bu durum, hem koşullu salıverme hakkını geciktirir hem de açık cezaevine geçiş veya denetimli serbestlik gibi infaz hukuku imkanlarından yararlanılmasını engeller. Özellikle kınama, hücre cezası gibi ağır disiplin yaptırımları, hükümlünün infaz süresini doğrudan etkiler.
14. Cezaevinde iyi hal değerlendirmesi nasıl yapılır?
İyi hal değerlendirmesi, ceza infaz kurumlarında kurulan idare ve gözlem kurulu tarafından yapılır. Hükümlünün kurallara uyumu, disiplin cezası alıp almadığı, eğitime ve çalışmaya katılımı gibi kriterler dikkate alınır. İyi hal kararı, koşullu salıverme ve açık cezaevine geçiş gibi infaz hukuku uygulamalarının ön koşuludur. Karar verilirken somut davranışlar esas alınır.
15. Açık cezaevi nedir ve kimler açık cezaevine geçebilir?
Açık cezaevi, güvenlik seviyesi daha düşük, dış dünyayla sınırlı temasın mümkün olduğu ceza infaz kurumudur. Ceza süresinin belirli bir kısmını kapalı cezaevinde geçiren, disiplin cezası almayan ve iyi hali gözlemlenen hükümlüler açık cezaevine geçebilir. Bu geçiş, infaz hukukunun rehabilitasyon amacına hizmet eder. Bazı suçlar için açık cezaevine geçiş mümkün olmayabilir.
16. Açık cezaevinden kapalıya dönüş hangi hallerde olur?
Açık cezaevinde bulunan bir hükümlü, disiplin suçu işler, cezaevi kurallarına aykırı davranışlarda bulunur veya firar ederse, yeniden kapalı cezaevine alınabilir. Bu durum infaz hukukunda "açık cezaevi hakkının kaybedilmesi" olarak değerlendirilir. Ayrıca açık cezaevi izinlerinden süresinde dönmeyen hükümlüler hakkında da kapalıya dönüş kararı verilebilir.
17. Hükümlüye verilen adli para cezası ödenmezse ceza infazı nasıl gerçekleşir?
Hakkında adli para cezası verilen hükümlü, bu cezayı ödemediği takdirde cezası hapis cezasına çevrilir. Bu dönüşüm, infaz savcılığı tarafından yapılır. Ceza infazı bu durumda cezaevinde gerçekleştirilir. Her 20 TL’lik adli para cezası, bir gün hapis cezasına karşılık gelir. Ancak hükümlü isterse para cezasını sonradan ödeyerek hapis infazını durdurabilir.
18. Kısa süreli hapis cezaları infaz hukukunda nasıl uygulanır?
İnfaz hukuku kapsamında 1 yıl veya daha az süreli hapis cezaları genellikle cezaevinde infaz edilmez. Bu tür cezalar, denetimli serbestlik kapsamında cezaevi dışı yöntemlerle infaz edilir. Ayrıca, kamuya yararlı bir işte çalıştırılma, hafta sonu cezası, gece infazı veya konutta infaz gibi alternatif infaz yolları da mümkündür. Karar infaz savcılığı tarafından verilir.
19. Mükerrir (tekrar suç işleyen) kişiler için ceza infazı nasıl uygulanır?
Mükerrir hükümlüler, yani daha önce kesinleşmiş bir mahkumiyeti bulunan ve yeniden suç işleyen kişiler, infaz hukukunda daha sıkı kurallara tabidir. Bu kişiler için koşullu salıverme oranı artırılır ve genellikle üçte iki oranı uygulanır. Ayrıca denetimli serbestlik gibi infaz indirimi sağlayan kurumlar mükerrerler için sınırlı uygulanabilir. Açık cezaevine geçiş konusunda da kısıtlamalar getirilmiştir.
20. Ceza infaz yasaları geçmişe yürür mü?
İnfaz hukuku bakımından lehe olan yasa değişiklikleri geçmişe yürür. Bu durum Anayasa ve Türk Ceza Kanunu'nda yer alan “lehe olan hükmün uygulanması” ilkesinden kaynaklanır. Örneğin denetimli serbestlik süresini uzatan ya da koşullu salıverme oranlarını düşüren bir değişiklik çıkarsa, bu değişiklikten cezası kesinleşmiş olan hükümlüler de yararlanabilir.
21. Ceza infazında af veya ceza indirimi olursa süreç nasıl değişir?
Af veya ceza indirimi düzenlemeleri, Resmî Gazete'de yayımlandıktan sonra derhal yürürlüğe girer ve infaz hukukunu doğrudan etkiler. Genel af, mahkûmiyet kararını tamamen ortadan kaldırırken; özel af ya da infaz indirimi, cezanın infaz süresini azaltır. Ceza infazı devam eden tüm hükümlüler için Cumhuriyet başsavcılığı tarafından yeniden infaz hesaplaması yapılır ve şartları taşıyan kişiler tahliye edilir.
22. Cezaevinde çalışmak infaz süresi üzerinde nasıl bir etki yaratır?
Cezaevinde çalışan hükümlülerin bu faaliyetleri, infaz hukukunda iyi hal değerlendirmesine olumlu katkı sağlar. Çalışan hükümlüler; koşullu salıverme, açık cezaevine geçiş ve denetimli serbestlik gibi infaz avantajlarından daha kolay faydalanabilir. Ayrıca cezaevi yönetimi tarafından disiplin kurallarına uyumlu kabul edilirler ve gözlem kurulu raporlarında olumlu puan alırlar.
23. Hükümlülerin eğitim faaliyetlerine katılması ceza infazını etkiler mi?
Evet, infaz hukukunda hükümlülerin eğitim ve meslek edinme faaliyetlerine katılması teşvik edilir ve bu durum iyi hal değerlendirmelerinde dikkate alınır. Açık öğretim lisesi, meslek kursları veya üniversite programlarına katılan hükümlüler, sosyal uyum açısından daha olumlu değerlendirilir. Bu da ceza infaz sürecinde çeşitli haklardan yararlanmalarını kolaylaştırır.
24. Ceza infazının durdurulması için başvuru nasıl yapılır?
Ceza infazının durdurulması, istisnai bir infaz hukuku uygulamasıdır ve sadece zorunlu hallerde mümkündür. Hükümlü veya avukatı, infaz savcılığına dilekçe ile başvurarak durdurma talebinde bulunabilir. Bu talep, ağır hastalık, ileri yaş, doğum, emzirme gibi durumlara dayanıyorsa resmî sağlık kurulu raporlarıyla desteklenmelidir. Savcılık uygun bulursa infaz ertelenir veya konutta infaz kararı verilebilir.
25. Ceza infazı sırasında sağlık sorunları ortaya çıkarsa süreç nasıl yürütülür?
Cezaevinde bulunan bir hükümlüde ağır sağlık sorunları gelişirse, ceza infaz kurumu hekimi tarafından ilgili sağlık kuruluşuna sevki sağlanır. Gerekli durumlarda Adli Tıp Kurumu'ndan rapor alınarak cezanın ertelenmesi veya konutta infazı gündeme gelebilir. İnfaz hukuku, sağlık hakkını gözetir ve cezanın insan onuruna uygun biçimde infaz edilmesini esas alır.
26. İnfaz hâkimi hangi kararları verir, bu kararlara nasıl itiraz edilir?
İnfaz hâkimi, ceza infazına ilişkin önemli işlemleri denetler ve denetimli serbestlik, infazın durdurulması, açık cezaevine geçiş gibi konularda karar verir. Hükümlü veya müdafii, infaz hâkiminin kararına karşı İnfaz Hakimliği Kanunu 6. maddesi uyarınca iki hafta içinde ağır ceza mahkemesine itiraz edebilir. Bu itirazlar yazılı olarak yapılır ve karar kesindir. Bu süreç infaz hukukunun yargısal denetim mekanizmasını oluşturur.
27. Hükümlülerin cezaevinde kullanabileceği başvuru yolları nelerdir?
Cezaevinde bulunan hükümlüler, infaz hukukuna göre çeşitli başvuru yollarına sahiptir. Bu yollar arasında dilekçe hakkı, şikâyet hakkı, infaz hâkimine başvuru ve İnsan Hakları Kurumu’na başvuru yer alır. Ayrıca cezaevinde yaşanan hak ihlallerine karşı Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılması da mümkündür. Bu yollar, hükümlü haklarının korunması açısından önemlidir.
28. Açık cezaevinde bulunan hükümlüler izin kullanabilir mi?
Evet, açık cezaevinde bulunan hükümlüler infaz sürecinde izin hakkından yararlanabilir. İzin süreleri yılda birkaç defa olmak üzere 7 ila 15 gün arasında değişebilir. Eğitim, hastalık, ölüm gibi zorunlu nedenlerle ek izin verilmesi de mümkündür. İzin süresinde cezaevine dönmeyen hükümlü hakkında firar işlemi yapılır ve kapalı cezaevine nakli gündeme gelir.
29. Cezaevine teslim olan hükümlü için denetimli serbestlik başvurusu ne zaman yapılır?
Cezaevine teslim olan hükümlü, infaz süresinin denetimli serbestlik sınırlarına uygun olması halinde, infaz savcılığına başvurarak bu haktan yararlanmak istediğini bildirebilir. Başvuru, teslim sonrası yapılır ve cezaevi idaresi tarafından iyi hal süreci değerlendirilerek denetimli serbestlik müdürlüğüne sevk edilir. Uygun görülenler cezaevinden çıkış yaparak cezanın kalanını dışarıda tamamlar.
30. Ceza infazında hak kaybına uğramamak için nelere dikkat edilmelidir?
Ceza infazı sürecinde hak kaybı yaşamamak için, hükümlü ve yakınlarının infaz hukukundaki güncel düzenlemeleri iyi takip etmesi gerekir. Ceza süresi, suçun niteliği, denetimli serbestlik hakkı, açık cezaevi koşulları gibi hususlarda doğru bilgi sahibi olmak ve zamanında başvuru yapmak büyük önem taşır. Ayrıca disiplin cezası almamaya dikkat edilmesi, infaz süresince kazanılabilecek hakların kaybedilmemesi için kritik öneme sahiptir.
Av. Muhammet Ali BEYHAN
